Ég setti mér það markmið að lesa hundrað bækur 2020, sem ég hef og gert. Hér eru þær 10 bestu.

1. It‘s Not Okay to Feel Blue and Other Lies

Ég las þessa bók þegar mér leið ekki vel (sjá 5. útgáfu Flóru) og hún hjálpaði mér mikið. Hún hjálpaði mér að sjá hlutina skýrar. Að vera með eðlileg viðmið fyrir tilfiningarnar mínar og væntingar. Að sjá að ég væri ekki eitt í erfiðleikunum mínum heldur væru erfiðleikarnir eitthvað sem einfaldlega kæmi fyrir fólk, allskonar fólk, á öllum aldri og út um allt.

Form frásagnanna er afar fjölbreytt, allt frá ljóðum yfir í smásögur og bréf til fráfallinna ættingja. Ýtt er á allan tilfiningaskalan og kenndu mér ýmislegt um andlega líðan. Mæli með þessari bók fyrir alla sem eru að ströggla við andlega líðan og alla sem þekkja einhvern sem er að því (sem sagt bara fyrir alla).

2. The Boy, the Mole, the Fox and the Horse

Teiknuð bók um ferðalag drengs. Hann hittir fyrir moldvörpu, ref og hest. Þau fjögur eiga með sér innihaldsríkar samræður um ástina og tíman, lífið og hvernig vinskapur virkar. Það er mikið um svona puntbækur og platta núna með mis-góðum kvótum í hina og þessa, sem virðast kannski vitur en rista ekki djúpt. Þessi bók kemur hins vegar með djúpu kvótin. Og þau eru öll fallega myndskreytt. Uppáhalds kvótið mitt:

„Doing nothing with friends is never doing nothing, is it?“ asked the boy.

„No“ said the mole.

3. Norwegian Wood

Murakami er einn af þektustu höfundunum á þessum lista. Eftir lestur þessarar bókar skil ég það vel. Stíllinn hans er óhefðbundinn bæði í orðavali og í því að hann kannar karakterana sína djúpt. Mótíf þeirra og hugsanir sjást í textanum þó þau séu oft umvafin hlutgervingum eða birtist í myndlíkingum. Þessi bók fjallar um Toro Watanabe sem lítur til baka á ævi sína og samböndin sem mótuðu hann sem mest. Fyrst eru það Kizuki og Naoko, æskuvinir hans, bæði þjökuð af mikilli depurð og erfiðleikum. Seinna kynnist hann svo Midori í háskólanáminu sínu í Tokyo sem er all-ólík Naoko en tengist samt sem áður Toro sterkum böndum. Óhefðbundin en falleg leið til að fjalla um ástina.

4. Her Body and Other Parties

Smásagnasafn með sögum sem allar fjalla að einhverju leiti um kvenlíkamann og eignarhald yfir honum. Margar með smá hrollvekju ívafi eða þá vísindaskáldsöguþráðum. Þær skilja mann eftir hugsandi og velta við ýmsum steinum sem ég gerði mér ekki grein fyrir að væru þarna í huga mér. Merkileg bók höfundar sem er tiltölulega nýkomin á senuna.

5. Genderqueer

Ég fann þessa bók í bókabúð í úthverfi Montreal. Ég var þegar með of margar bækur sem ég ætlaði að taka heim svo ég þurfti að velja milli þessarar og bókar sem hét Mars. Ég valdi þessa. Ég sé ekki eftir því.

Þetta er eina myndasagan á listanum. Líka eina ævisagan og ein tveggja sem eru sögur sannra atburða. Í bókinni fer Maia yfir æskuna sína og því hvernig hán tókst á við það að vera kynsegin, að upgötva eigið kyn og að sætta sig við það. Áður en ég las þessa bók hafði ég aldrei heyrt (-lesið) kynseginmanneskju segja frá erfiðleikum sínum við að lifa með eigin kyni. Ég hafði bara séð glamúrmyndir af fallegu fólki að ögra kynjaboxunum og tala um frelsið sem því fylgdi að vera „ekki bara karl eða kona“. Þarna var loksins einhver sem átti í erfiðleikum með að finna sig og sætta sig við það sem hán fann. Sýndi ekki bara glanshliðina.

6. Exhalation

Ég er alger sucker fyrir góðum vísindaskáldsögum. Hvað þá smásögum. Að því sögðu,  þá er Ted Chiang einn besti. Sögurnar hans eru allar svo ótrúlega frumlegar. Hver saga gerist í algerlega nýjum, sjálstæðum heim. Stundum á ég erfitt með því að trúa að hann skrifi allar þessar sögur, því þær eru eins og þær komi frá mismunandu höfunum. Hann dregur hugmyndir sýnar jafnt úr tækninýjungum og biblíusögum, distópískum klisjum og utópískum draumsýnum.

7. Þriðjudagur með Morrie

Mitch, hið almenna meðalljón í bandarískum viðskiptaheimi tíunda áratugsins, á í erfiðleikum með að skilja sjálfan sig,  hvað þá tilgang lífsins. Morrie er gamli menntaskólakennarinn hans. Hann er að deyja. Svona lísti pabbi fyrir mér þessari bók. Án þess að fegra það neitt fannst mér hún hljóma frekar leiðinlega. Sannsöguleg bók um miðaldra hvítan síshet mann að tala við annan ennþá eldri mann af sömu sort? Er það ekki önnur hver bók?

En þessi hefur eitthvað sérstakt. Eitthvað alveg ferskt í því hvernig Mitch og þá sérstaklega Morrie nálgast dauðan. Morrie hefur einstaka sýn á lífið og nálgast þvi dauða sinn á einstakann hátt.  Hvort það tengist því að hann er við dauðans dyr eða  því að hann er einstakur maður til að byrja með kemur á sama stað niður. Þessi bók lét mig hugsa um lífið og tilveruna á máta sem ég geri yfirleitt bara þegar einhver í lífinu mínu deyr. Það hljómar kannski eins og bestu vangavelturnar. En ég kunni að meta þær. Kannski kemur hún þér líka á óvart.

8. Women Don‘t Owe you Pretty

Sko. Þessi. Bók. Er. BOMB.

Floss sem skrifar hana er yngri en ég og tíu sinnum meira kúl. Sýn hennar á feminisma, sjálfstraust og samskipti er fersk, framsækin og djörf. Þessi bók lét mig endurhugsa sjónarhorn mitt á svo marga vegu. Hluti sem ég hélt ég væri sko alveg með á hreinu verandi langtíma aktívur femínisti. Hún mun enda mörg sambönd, þessi bók, og þvinga margar manneskjur að gera sér grein fyrir eigin gildum. Ef þig vanntar smá kraft í sjálfið og sjálfskoðunina er þetta málið. (Ath hún fæst í Eymundsson)

9. The Dispossessed

Ursula er án efa uppáhalds vísidaskáldsögu-höfundurinn minn. Sögurnar hennar eru frekar eins og mannfræðirannsóknir en saga af ókönnuðum plánetum og skrítnum verum. Bækurnar innan Heinish-seríunnar eru ótengdar hvað varðar persónurnar en gerast þó allar innan sömu stóru heimsmyndarinnar. Því er hægt að lesa þær í hvaða röð sem er en því meira sem maður les því fleiri vísbendingar sér maður í textunum.

The dispossessed er með lengri sögunum hennar. Hún gerist á tvíburaplánetunum Anarres og Urrah og segir af æfi mannsins Shevek. Hann elst uppá Anarres sem er hrjóstrug pláneta byggð af fólki upprunalega frá Urrah sem hefur komið saman þarna til að stofna samfélag byggt á anarkíu og niðurbroti miðstýringar en fer í byrjun sögunnar til Urrah, fyrstur Anarres-manna, til þess að læra meir um hið kapítalíska samfélag þar og á móti kenna þeim eðlisfræðina sína.

10. The Power of Ritual

Casper ter Kuile er upprunalega frá Hollandi, ólst upp í Englandi og lærði seinna í Harvard í Bandaríkjunum. Hann heldur úti podcastinu Harry Potter and the Sacred Text með Vanessa Zoltan. Þau hafa kennd mér algerlega nýja leið til þess að fara með texta og finna þýðingu í því sem ég les. Þessu bók fer ennþá dýpra í þær aðferðir. Hún gaf mér líka nýja sýn á trú og samfélagsmyndun í kringum trú. Casper er alger snillingur þegar kemur að því að segja frá upplifunum sínum og rannsóknum. Ég myndi lesa hann þó það væru ritdómar um sjónvarpsauglýsingar. Þessi bók hefur mikið betra umræðuefni en svo og er því mun betri.

Vonandi vöktu einhverjar af þessum bókum áhuga þinn. Annars er hér tæmandi listi yfir allar hundrað og fimm bækurnar sem ég hef lesið á árinu.

bestu kveðjur,
Mars

Bækur 2020

1.      Let it snow

2.      Okfruman

3.      My Heros Have Always Been Junkies

4.      Sisterhood of the Traveling pants

5.      Over the Top

6.      Men without Women

7.      Norwegian Wood

8.      The Turf war

9.      Artemis

10.   The Boy in The dress

11.   It’s Not Okay to Feel Blue and Other Lies

12.   Amature

13.   Mislæg gatnamót

14.   Lumberjanes 1-3

15.   Siggi sítróna

16.   The Boy, the Mole, the Fox and the Horse

17.   As the Crow Flies

18.   Unicorn Variations

19.   María og Margrét

20.   Mockingjay

21.   Hugmynd: Andvirði hundrað milljónir

22.   Arrival

23.   Leðurjakkaveður

24.   Deff Republic

25.   Mooncakes

26.   The Butterfly Man & Other Stories

27.   The First Men on the Moon

28.   Lumberjanes 4-6

29.   The Promise

30.   Christmas Carol

31.   All the wrong todays

32.   Skúmaskot

33.   Með lífið að veði

34.   The Rift

35.   The Search

36.   Her body and other parties

37.   Stökkbrigði

38.   Find me

39.   Tsasiki og Mútta

40.   Wires and Nerves

41.   Exhalation

42.   Genderqueer

43.   Laura Dean keeps breaking up with me

44.   Kings, Queens and In-Betweens

45.   Sönn saga

46.   Þriðjudagur með Morrie

47.   A Highly Unlikely Scenario

48.   Sjúklega Súr Saga

49.   Blátt blóð

50.   Afkynjun og vananir

51.   Divergen

52.   Insurgent

53.   Alger milli

54.   Allegiant

55.   Are you listening

56.   The Beauty and the Beast

57.   Myrkrið milli ljósastauranna

58.   (Þjóðar) sálin hans Jóns míns

59.   Tveir leikþættir

60.   Menntuð

61.   Mómó

62.   Cairo

63.   Four

64.   I married my best friend to shut my parents up

65.   The Subtle Art of Not Giving a Fuck

66.   Lumberjanes 7-9

67.   George

68.   Lumberjanes 10-12

69.   The Ballad of Songbirds and Snakes

70.   The Alchemist (Nicholas Flamel)

71.   Bónusljóð

72.   Rocannon’s World

73.   Planet of Exile

74.   City of Illusion

75.   Drenched Dreams

76.   Run Time

77.   Women don’t owe you pretty

78.   Fence

79.   A Sloth’s Guide to Mindfulness

80.   The disposessed

81.   Aldinmaukið hefur klárasat

82.   The Word for World is Forest

83.   Nú sker ég netin mín

84.   No One is Too Small to Make a Difference

85.   After Darkness

86.   Mundu, líkami

87.   North and South

88.   Leiðin út í heim

89.   Smoke and Shadow

90.   Hot dog girl

91.   The Gay Man’s Guide to Heterosexuality

92.   Roadqueen

93.   Orange World

94.   Mánasteinn

95.   Lumberjanes+Fence+Moonstruck

96.   The Power of Ritual

97.   The Gravity of Us

98.   Jónatan Livington mávur

99.   Commute

100. Johnny Would You Love Me if my Dick was Bigger

101. Heartstopper 1

102. Heartsopper 2

103. Ender’s game

104. Ástarsögur íslenskra karlmanna

105. A War of Gifts